5. Ders - İngilizcede Adlar - Nouns

İngilizce eğitiminde kuvvetli bir temel kurmak için öğrenmemiz gerekenlerden biri de(nouns) adlardır. Bir çocuğun anadilinde ilk bellediği lisan unsuru adlardır. Bu nedenle, biz de adları temel konularımız arasına aldık.

Adlar kişiler,hayvanlar,yer,nesne,olay, nitelik,etkinlik ve soyut fikirleri isimlendiren sözcüklerdir. Ahmet, Mehmet gibi isimler de bu tanıma pekala uyar.Ama “nouns” kavramı bundan çok daha geniştir. “Nouns” (adlar); bir dilde kim, nerede ve nedir? Sorularını yanıtlayan kelimelerdir.

Her cümlede mutlaka bir ad bulunur. Bu nedenle adlara cümle kurucular veya cümlenin yapı taşları denebilir. Örnekler:

The cat sleeps. Kedi uyur. (Hayvan ismi)

Sakarya is a city. Sakarya bir şehirdir. (Yer ismi)

He is reading a book. O bir kitap okuyor. (nesne ismi)

Too many accidents happen in our country. Ülkemizde çok sayıda kaza olur.

I love freedom. Özgürlüğe bayılırım. (Fikir adı)

She is nice. O güzeldir. (Nitelik adı)

She has no courage. Onun cesareti yok.(Soyut kavram)

Turkey is a lovely country. Türkiye güzel bir ülkedir.(yer ismi)

Arda is a handsome boy. Arda yakışıklı bir çocuktur. (insan ismi)

1)Adlarda tekil ve çoğul hal(Singular and Plural Nouns):

Adlarda tekil ve çoğul durumu, o nesnenin bir tanemi yoksa, yoksa birden fazla mı olduğunu gösterir. Daha da önemlisi, adın tekil veya çoğul oluşu, başta fiil olmak üzere, tüm cümlenin şeklini etkiler. Örnekler:

The girl is at home. Kız evde.

The girls are at home. Kızlar evde.

There is a book on the table. Masanın üstünde bir kitap var.

There are books on the table. Masanın üstünde kitaplar var.

He is an engineer. O bir mühendistir.

They are engineers. Onlar mühendislerdir.

2)Adları tekilden(singular), çoğula (plural) dönüştürmede en yaygın kural, tekil adın sonuna “s” harfini eklemektir.

Dog - dogs at – atlar

house – houses ev – evler

Boy – boys erkek çocuğu

matter – matters nesne – nesneler

name – names isim – isimler

colour – colours renk – renkler

eye – eyes göz – gözler

ear - ears kulak – kulaklar

wall – walls duvar – duvarlar

book -books kitap – kitaplar

chair -chairs sandalye – sandalyeler

worker – workers işçi – işçiler

boat – boats sandal – sandallar

husband – husbands koca – kocalar

3) Tekil ad ch,sh,s,x,yada z ile bitiyorsa, sonuna –es eklenir:

Church - churches kilise kiliseler

Brush - brushes fırça – fırçalar

Bus – buses otobüs - otobüsler

Box/boxes - kutu – kutular

buzz/buzzes - vızıltı – vızıltılar

4)Tekil ad ünsüz + y ile bitiyorsa(-by,-dy,-ty) –y kaldırılır ve –ies eklenir:

Baby babies - bebek – bebekler

Party – parties parti – partiler

Lady - ladies hanım – hanımlar

City – cities şehir – şehirler

5) y’den önce ünlü varsa genel kurala uyulur:

toy – toys oyuncak - oyuncaklar

monkey – monkeys maymun- maymunlar

6) sonu-f yada –fe ile biten adlarda ‘f’ yerine ‘ve’ konulur,-es(yada-s) eklenerek çoğullaştırılır.

Half - halves yarım – yarımlar

leaf - leaves yaprak - yapraklar

life - lives hayat – hayatlar

shelf – shelves çekçece – çekmeceler

Thief - thieves hırsız – hırsızlar

Wife – wives karı – karılar

Knife – knives bıçak – bıçaklar

7) Çok sayıda adın çoğul hale gelmesinde hiçbir kural yoktur. Bu adlarda, tekil ve çoğul farklı kelimelerdir.

foot – feet ayak – ayaklar

tooth – teeth diş – dişler

goose - geese kaz – kazlar

man - men adam – adamlar

woman – women kadın – kadınlar

Mouse - mice fare – fareler

Child – children çocuk – çocuklar

Person – people kişi – kişiler

8) Tekili - çoğulu aynı olan adlar:

aircraft - savaş uçağı – savaş uçakları

deer - geyik – geyikler

fish - balık - balıklar

means - imkan – imkan lar

species - tür – türler

sheep - koyun – koyunlar

people - insan

9) Özellikle bilim dilinde kullanılan çoğu başka dillerden alınmış sözcüklerin çoğulları kuralsızdır:

Tekil Çoğul Anlamı

cactus cacti - kaktüs - kaktüsler

datum data - veri - veriler

fungus fungi - mantar – mantarlar

bacterium bacteria - bakteri - bakteriler

criterion criteria - kriter - kriterler

nucleus nuclei - çekirdek – çekirdekler

radius radii - yarıçap – yarıçaplar

crisis crises - kriz – krizler

hypothesis hypotheses - hipotez – hipotezler

thesis theses - tez – tezler

medium media - medya - medyalar

stimulus stimuli - uyarıcı – uyarıcılar

phenomenon phenomena - olay - olaylar

vertebra vertebrae - kaburga - kaburgalar

10)Sonundaki “s” harfinden dolayı, görünüşte çoğul, anlamı tekil olan adlara dikkat edilmelidir: Örnekler:

linguistics - dil bilimi

mathematics(maths) - matematik

Politics - politika

Economics - ekonomi, iktisat

Physics - fizik

Electronics - elektronik

Gymnastics - jimnastik

Athletics - atletizm

Cümle içinde kullanım:

I hate mathematics. Matematikten(matematiklerden değil) nefret ederim.

Gymnastics is the best sport. Jimnastik (jimnastikler değil) en iyi spordur.

Economics is a social science. Ekonomi (ekonomiler değil) bir sosyal bilimdir.

İstisna: News çoğul değil, tekildir.

What time is the news? ( What time are the news değil) Haberler ne zaman?

11) Sonu “s” ile biten bazı adlar tekil de, çoğul da olabilir. Örnekler:

means - imkan, vasıta

Train is a means of transport. Tren bir nakliye vasıtasıdır

There are many means of transport. Bir çok nakliye vasıtası vardır.

Series (seri, dizi):

He is watching a television series. O bir televizyon dizisi izliyor.

There are three television series in Channel 2. Kanal 2’de iki televizyon dizisi oynuyor.

Species (tür, cins)

Parrot is a species of bird. Papağan bir kuş cinsidir.

In Turkey, there live 600 species of animals. Türkiye’de 600 hayvan türü yaşar.

12)Bazı tekil adlar genellikle çoğul bir fiil ile kullanılır. Bu adlar tek bir şeyi değil, insan gruplarını ifade eder. Örnekler:

The government want(wants değil) to increase the taxes. Hükümet vergileri artırmak istiyor.

The staff of the company are not(is not değil) happy. Şirketin kadrosu mutlu değil.

The police are(is değil) chasing the the robber. Polis soyguncuyu kovalıyor.

Turkish team are (is değil) playing very well. Türk takımı çok iyi oynuyor.

PO have(has değil) reduced the price of petrol. Po petrol fiyatını indirdi.

Dikkat: Bunları tekil fiille de kullanmak mümkündür. Mesela, the government wants, PO has .. gibi.

Person (şahıs, kişi) kelimesinin çoğulu persons olmasına rağmen, genellikle people kelimesi tercih edilir.

13)Para miktarını, zaman peryodunu, mesafeyi vs. bildiren kelimeler tek bir şey olarak düşünülür. Dolayısıyla, tekil adlar olarak kullanılır. Örnekler:

One thousand YTL is a good money. Bin YTL iyi bir paradır.

Two years is a long time to spent in prison. İki yıl hapis geçirmek için uzun bir süredir.

5 kilometers is a long way to walk on foot. Yaya yürümek içim 5 kilometre uzun bir mesafe.

14) Kimi adlar hep çoğul olarak kullanılır :

the police - polis

trousers - pantolon

pants - pantolon

riches - zenginlik

15) Tek bir nesne olan fakat, iki bölümden oluşan bazı eşyalar için çoğul şekil kullanırız. Örnekler:

trousers - pants Pantolon (iki ayağı var)

jeans - blucin ( “ “ “ )

tights - tayt ( “ “ “)

shorts - şort ( “ “ “)

pyjamas - pijama ( alt ve üstten oluşan iki bölümü var)

glasses – spectacles gözlük (iki camı var)

binoculars - dürbün (iki gözü var)

scissors - makas (iki parçalı nesne)

Bunlar çoğuldurlar ve çoğul fiili alırlar.

My trousers are too short. (My trouser is too short değil). Pantalonum çok kısa.

I bought new glasses. (I bought a new glasses değil) Yeni gözlük satınaldım.

Your jeans(pyjamas) are nice. (Your jean(pyjamas) is nice değil).Senin Blujinin(pijaman)6 güzel.

16)İngilizcede bazı adlar çoğul yapılmaz; bunlara kütle adları veya sayılamayan adlar(uncountable nouns) denir.( bu konu ileride daha detaylı incelenecektir).

Advice - tavsiye

Ammunition - cephane

Anger - kızgınlık

Assistance - yardım

Behaviour - davranış

Bread - ekmek

chaos - kaos

conduct - yönetmek, iletmek, orkestra idare etmek

courage - cesaret

dirt - kir, pislik

employment - istihdam

evidence - kanıt

fun - eğlence

furniture - mobilya

harm - zarar

housework - ev ödevi

information - enformasyon

knowledge - bilgi

laughter - kahkaha, gülüş

legislation - mevzuat

leisure - dinlenme, boş vakit

lighning - yıldırım

luck - şans, talih

luggage - bagaj

machinery - makinalar, makine parkı

money - para

moonlight - ay ışığı

news - haber, müjde

permission - izin, müsaade

Photography - fotoğraf

poetry - şiir

produce - üretmek,imal etmek

progress - ilerleme, inkişaf

rubbish - çöp, saçma söz

safety - güvenlik

shopping - alışveriş

sunlight - güneş ışığı

thunder - gök gürlemesi

transport - nakliye

underwear - iç giyim

weather - hava, hava koşulları

Dikkat : Bu kelimeler, belirsizlik artikeli olan ve bir, veya herhangi bir anlamına gelen (a,an)ile kullanılmaz.

17) Birleşik isimlerde çoğul eki olan “s” bazen birinci, bazen ikinci kelimeye eklenir.

Son-in-law - sons-in-laws üvey evlat – üvey evlatlar

man-of-war - men-of-war savaş adamı – savaş adamları

armchair – armchairs koltuk – koltuklar

18) İyelik (sahiplik) genel olarak tekil adlara (‘s) eklenerek yapılır. İyeliği (sahipliği) göstermek adların çok önemli bir fonksiyonudur.

My friend’s car arkadaşımın arabası

the boy’s shirt çocuğun gömleği

The student’s note-book talebenin defteri

Her husband’s job Kocasının işi(mesleği)

19) Kurallı çoğul adlara yalnızca(‘) eklenir.

The girls’ teachers kızların öğretmenleri

The studens’ grades öğrencilerin notları

20)Kuralsız çoğul adlara(‘s) eklenir.

the children’s show çocukların şovu

men’s wear erkek giyimi

gentlemen’s agreement centilmen anlaşması

21) İlk ad cansız ise iyelik göstermek için ad+of+ad yapısı daha sık kullanılır.

the shadow of your smile - gülüşünün gölgesi

the fall of Rome - Roma’nın yıkılışı

the urgency of the matter - meselenin aciliyeti

the cost of the production - üretimin maliyeti

22) -s ile biten özel adlar İngiliz İngilizcesinde (‘s) takısı alır.

Charles’s diary - Charles’in günlüğü

Amerikan İngilizcesinde ise, (‘) yeterlidir:

Socrates’s peech - Sokrat’ın savunması

23) Kimi zaman çifte iyelik kullanılabilir.

She is a friend of my father’s. O babamın bir arkadaşıdır.

24) Genel kabul görmüş zaman, para vb. ile ilgili ifadelerde (‘s) kullanılır.

Ten minutes’walk - On dakikalık yürüyüş

a year’s profit - bir yılın karı

a day’s work - bir günün çalışması

A hard day’s night - Zor bir günün gecesi

25) Özel Adlar ve Cins Adlar - Proper nouns and common nouns

Bunlara ayni zamanda özel isimler de denir. Bunlar biricik olan kişi ve kurumların isimleridir. Mesela,

Emre, Hasan, John, Paul, Jupiter, Almanya, Aksaray, The President, The Cenral Bank

İngilizce ve Latin alfabesiyle yazılan lisanlarda özel isimlerin ilk harfi büyük yazılır. Böylece, özel isimleri diğerlerinden kolayca tefrik edebiliriz. Ancak, bu Almanca için geçerli değildir. Çünkü Almanca’da her türlü ad büyük harf ile başlar.

Özel isimlerde adın sözlük anlamıyla, kişi arasında anlam ilişkisi aranmamalıdır. Mesela, bir kimsenin ismi Aslan olabilir, ama kendisi tabii ki aslan değildir. Bu nedenle, özel isimler tercüme edilmez, aynen yazılır.

Özel adlar (proper nouns) dışındaki bütün adlar cins (common) adlardır. Örneğin,

Board - tahta

country - ülke

planet - gezegen

love - aşk

officer - subay

room - oda

26) Sayılan Adlar ve Sayılamayan Adlar - (countable nouns and mass(uncountable) nouns

Günlük hayatta çok kullandığımız sayılabilir adlar (countable nouns), somut, sayılabilir maddelere işaret eder. Örneğin; eye (göz), table (masa), event (olay).

Ertrafımızda gördüğümüz ve sayıya vurulabilen herşey sayılabilir adlardır(countable nouns). Yukarıdaki ilgili maddelerde gördüğümüz gibi,sayılabilir adların çoğulu yapılabilir.

Sayılamayan Adlar ( non-countable nouns), Sayılamayan şeyleri gösterir Doğal olarak, bunların çoğulu yapılamaz. Örnekler:

Laughter - kahkaha

Helium - helyum

Water - su

Air - hava

Milk - süt

wine - şarap

Beer - bira

cake - kek

sugar - şeker

rice - pirinç

meat - et

cheese - peynir

flour - un

Heat - ısı, sıcaklık

Smoking - sigara içmek

sunshine - güneş ışığı

electricity - electricity

biology - biyoloji

Dikkat:

Genel kural olarak, sayılamayan adlar çoğullaştırılamaz. Çünkü, sayılamayan şeylerin çoğulunu aramak mantıklı değildir. Ancak, kuralın istisnası vardır. Şöyle ki bazı adları tür, çeşit (type) bildirmek için kullandığımızda çoğullaştırabiliriz. Örneğin:

New wines are introduced to the market everyday - Piyasaya her gün yeni şaraplar sürülüyor.

The waters of Atlantic is salty – Atlantiğin suları tuzludur.

In a world map, we see different peoples. Dünya atlasında farklı ülkeler görürüz.

*Sayılamayan adlar genellikle artikelsiz kullanılır. Örneğin:

Smoking is bad for health. Sigara içmek sağlık için zararlıdı

Poetry is a beaty. Şiir güzeldir.

Sugar is sweet. Şeker tatlıdır.

Experience is the best teacher. Tecrübe en iyi öğretmendir.

Practice makes master. Alıştırma yapmak ustalaştırır.

Salt is poison. Tuz zehirdir.

*Sayılamayan adlardan önce şu edatlar kullanılabilir.

some, any, enough, this, that, and much. Örnekler:

I need some money. Paraya ihtiyacım var.

Give me that (this) book. Bana şu kitabı ver.

This man is crazy. Bu adam çılgın.

He can speak much English. Çok (iyi) İngilizce bilir.

We have much(enough) water. Çok (yeterli) suyumuz var.

I don’t see any person. Hiçbir şahıs görmüyorum.

*Sayılamaz oldukları için, bu adlar şu edatlarla birlikte kullanılmaz.

these, those, every, each, either, and neithe

-Aşağıdaki ifadeleri kullanmak mümkündür.

much harm çok zarar

The fire brought about much harm. Yangın çok zarara yol açtı.

little harm - az zarar

The accident caused little harm. Kaza az zarar verdi.

27) Adların Cinsiyeti (Noun Gender)

Eski İngilizce’de bir çok ad, refere ettiği insanın dişi veya erkek oluşuna göre, farklı şekil alırdı. Bugün bu uygulama çok azalmıştır. Ama, halen mevcuttur

Actor aktör (erkek)

actress aktör (bayan)

Waiter garson (erkek)

Waitress garson (bayan)