Amele Birliği'nin Bile 100 Milyon Doları Var

Merkez Bankası'nın çalışanları için kurduğu vakfın 5 milyar doları tartışma konusu olurken, Türkiye’de benzeri bir çok yapılanma rekor bütçelere sahip.  Türkiye’nin ilk sandığı ise Atatürk tarafından kurulan ve halen varlığını sürdüren Zonguldak Havzası Amelebirliği Yardımlaşma Sandığı. Tabii Merkez Bankası kadar zengin değil, kasasında sadece 100 milyon YTL bulunuyor. 

Zonguldak kömür madenlerindeki çalışma koşullarının iyileştirilmesi için 1920'de çıkarılan Havza-i Fahmiyye Amele Kanunu ile temelleri atılan Sandık, uzun yıllardır üyelerine ve ailelerine tedavi, öğrenim, iş kazası, kredi, konaklama gibi konularda yardımda bulunuyor. Bir zamanlar üye sayısı 40 binleri bulurken, son yıllarda madenlerin küçülmesiyle bu sayı 11 binlere kadar düşmüş durumda. Şimdi kurumun yöneticileri sandığa ticari bir misyon yüklemek için harekete geçti. Sandığın yöneticilerinden Recep Yıldız’ın verdiği bilgiye göre, birçok alanda zaten yatırımı bulunan sandık şimdi elindeki gayrimenkulleri değerlendirmek istiyor.

POLİSLER ENERJİYE GİRECEK

Çalışanlar için kurulan benzeri sandıkların sayısı 50’yi buluyor. PTT çalışanları sandığı Karabük Demir Çelik çalışanları sandığı gibi üyelerinin çok olduğu sandıklar büyük mali güçlere sahipler. Ancak bu alanda rekor bütçeye sahip en önemli sandığı polisler elinde bulunduruyor. 1958 yılında kurulan Polis Bakım ve Yardım Sandığının kasasında bugün yaklaşık 500 milyon YTL bulunuyor. Ve yeniden yapılanmaya giden polislerin hedefi ise OYAK benzeri bir yapılanmayla, büyük bir holdinge dönüşmek.

Öte yandan, sandığın belirli alanlarda ticari faaliyetleri devam bulunuyor. Bünyesindeki Ankara Sigortayı satmayı planlayan polislerin, Pol-San İnşaat A.Ş. adında bir şirketi bulunuyor Ancak Sandık yetkililerin verdiği bilgiye göre, yakından ilgilenilen konuların başında şuan enerji dağıtım ihaleleri geliyor ve enerjini diğer alanlarına yatırım yapmak var. Ayrıca rüzgar enerjisi santralı içinde araştırmalar yapan Sandık, inşaat ve turizm sektörlerinde de faaliyete geçecek. Sandık yetkilileri, "130 bin üyemiz var ve konut alanına girmek istiyoruz" diyor.   Öte yandan sandığa üyelik zorunlu değil. Maaşların yüzde 5'i oranındaki kesinti, bir süre önce yüzde 8'e çıkarıldı. Üyelere piyasadan daha avantajlı koşullarda kredi veriyor olması da sandığın cazibesini artırıyor.

OYAK BÜYÜK BİR HOLDİNGE DÖNÜŞTÜ

Polis sandığına emsal olan Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK), 1 Mart 1961'de 205 Sayılı Yasa ile özel hukuk hükümlerine bağlı olarak Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) mensuplarının yardımlaşma ve emeklilik fonu olarak kuruldu. Amacı, anayasanın öngördüğü sosyal güvenlik sistemi içinde, üyelerine, Emekli Sandığı ve SSK'dan ayrı güvenceler sağlamaktı. OYAK zamanla, peş peşe yaptığı yatırımlarla Türkiye'nin en büyük gruplarından birisine dönüştü.

OYAK'ın bugün çeşitli sektörlerdeki iştirakleri arasında; OYAK Renault ve MAİS, Oyakbank (satıldı), OMSAN Taşımacılık,  Adana, Bolu, Ünye, Mardin, Elazığ, Oysa ve Birçim Çimento,  OYAK Beton, OYAK İnşaat, OYAK Savunma ve Güvenlik Sistemleri, OYAK Enerji ve ERDEMİR Demir-Çelik gibi dev kuruluşlar yer alıyor.

HÜKÜMET BU PARANIN PEŞİNDE

Öte yandan, hükümet tüm sandıkları bir çatı altında toplamayı hedefliyor. Özellikle bankaların rekor bütçeleri sandıklarının peşinde olan hükümet bu konuda geçtiğim yıllarda bir kanun da çıkardı. Ancak Anayasa Mahkemesi, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun geçici 20. maddesi kapsamındaki "Bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret odaları, sanayi odaları, borsalar ve bunların teşkil ettiği birlik personeli için kurulan sandıkların iştirakçileriyle, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasından aylık ve gelir bağlanmış olanlarla, bunların hak sahipleri, herhangi bir işleme gerek kalmaksızın 3 yıl içinde Sosyal Sigortalar Kurumu'na devredilerek, Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamına alınması" na ilişkin geçici 23. maddeyi geçtiğimiz iptal etti ve yürürlüğünü durdurdu. Ancak hükümetin çeşitli değişiklikler yaparak konuyu yeniden gündeme getireceği ve büyük olasılıkla da sandıkların SSK'ya devrinin gerçekleşeceği belirtiliyor.