Askere Sivil Yargı Sandıkta
AK Parti, askerlerin sivil mahkemelerde yargılanmasının önünü, Anayasa değişikliği ile açacak. Paketin önümüzdeki ay Meclis'e gelmesi, bahar aylarında da referanduma sunulması planlanıyor.
Anayasa Mahkemesi'nin askerlere sivil yargı yolunu açan düzenlemeyi iptal etmesi AK Parti'nin Anayasa değişiklik çalışmalarına hız vermesine neden oldu. AK Parti, anayasa değişiklik paketi teklifini önümüzdeki ay, Meclis gündemine taşımayı, bahar aylarında da referanduma sunmayı hedefliyor. AK Parti'nin Anayasa'nın 145'inci maddesinde yapmayı planladığı değişiklikle "askerlerin sadece görevleri ile ilgili suçlar" için askeri mahkemelerde yargılanması öngörülüyor. Taslak metnine göre 145. madde şöyle olacak: "Askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler, asker kişilerin askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri askeri suçlara ait davalara bakmakla yükümlüdür. Askeri yargı organlarının kuruluşu, işleyişi, askeri hâkimlerin özlük işleri, askeri savcılık görevlerini yapan askeri hâkimlerin refakatinde bulundukları komutanlarla ilişkileri mahkemelerin bağımsızlığı ve tarafsızlığı ile hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir." Bu madde ile askeri mahkemelerin görev alanları sadece görevden kaynaklanan askeri suçlar ile sınırlanacak. Ergenekon başta olmak üzere darbe, çete gibi tüm suçlamalar için asker kişiler, sivil mahkemelerde yargılanacak.
145. Maddenin Düzenleme Sonrası Hali
Anayasa'nın 145'inci maddesinin mevcut hali ise şöyle: "Askerî yargı, askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler, asker kişilerin; askerî olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerî mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler. Askerî mahkemeler, asker olmayan kişilerin özel kanunda belirtilen askerî suçları ile kanunda gösterilen görevlerini ifa ettikleri sırada veya kanunda gösterilen askerî mahallerde askerlere karşı işledikleri suçlara da bakmakla görevlidirler.
Askerî mahkemelerin savaş veya sıkıyönetim hallerinde hangi suçlar ve hangi kişiler bakımından yetkili oldukları; kuruluşları ve gerektiğinde bu mahkemelerde adlî yargı hâkim ve savcılarının görevlendirilmeleri kanunla düzenlenir. Askerî yargı organlarının kuruluşu, işleyişi, askerî hâkimlerin özlük işleri askerî savcılık görevlerini yapan askerî hâkimlerin mahkemesinde görevli bulundukları komutanlık ile ilişkileri, mahkemelerin bağımsızlığı, hâkimlik teminatı, askerlik hizmetinin gereklerine göre kanunla düzenlenir. Kanun, ayrıca askerî hâkimlerin yargı hizmeti dışındaki askerî hizmetler yönünden askerî hizmetlerin gereklerine göre teşkilatında görevli bulundukları komutanlık ile olan ilişkilerini de gösterir."
AK Parti, Anayasa değişiklik paketini önümüzdeki ay Meclis gündemine getirmeyi planlıyor. Öncelikle uzlaşma aranacak. Muhalefetin destek vermesi halinde, 367 rakamına ulaşıldığı için referanduma gerek kalmadan Anayasa değiştirilmiş olacak. Muhalefetten yeterli destek gelmez ve oy kullanamayan TBMM Başkanı Mehmet Ali Şahin dışında 336 milletvekili bulunan AK Parti, paketin referanduma sunulmasını sağlayacak. Anayasa gereği Anayasa değişiklikleri 330 ila 367 arasında oy alırsa referanduma sunulmuş sayılıyor. Oylar 330'un altına düşerse düzenleme reddedilmiş oluyor.
En Geç Mayıs Sonu
AK Parti, önümüzdeki günlerde referandum süresinin 60 güne indirilmesini öngören yasa teklifinin Meclis'ten geçmesini sağlayacak. Böylece referandum en geç mayıs ayı sonunda gündeme gelecek ve vatandaşın önüne sandık konulacak. Hazırlanan Anayasa değişiklik paketinde parti kapatmaların zorlaştırılması, HSYK, Anayasa Mahkemesi ve Danıştay'ın yapılarının değiştirilmesi, memurlara sendika hakkı verilmesi gibi düzenlemelerin bulunması da bekleniyor.
11-0'lık İptali Getiren Dört Kriter
ANAYASA Mahkemesi, askere sivil yargı yolunu açan düzenlemeyi iptal ederken Anayasa'nın 145'inci maddesindeki "askeri mahal", "asker kişi", "askeri suç" ve "askerlik hizmeti" kavramlarını değerlendirerek karar verdi. Kararın 11-0 gibi net çıkması mahkeme çevrelerinde, "Bu dört kavram o kadar belirgindi ki kimseye, reddi yönünde görüş bildirme olanağı da bırakmıyordu" sözleriyle açıklandı. Müzakerelerde Anayasa'nın "Askeri Yargı" başlıklı 145'inci maddesindeki "Bu mahkemeler, asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine ve askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler" cümlesindeki kavramlar üzerinde duruldu.