Enflasyon En Çok "Orta Direği" Vuruyor
Türkiye’de Ağustos itibarıyla resmi enflasyon yüzde 11.77. Ancak nüfusun en fakir yüzde 20’lik kesimi enflasyonu yüzde 13.84 hissediyor. En ağır darbeyi ise enflasyonu yüzde 14’ün üzerinde hisseden orta direk yiyor.
İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın (İSMMMO) Ağustos ayı enflasyon verilerinden yararlanarak hazırladığı “Gelir Gruplarına Göre Enflasyon” hesaplaması, nüfusun her kesiminin son 1 yıllık fiyat artışlarını resmi TÜFE’nin üzerinde hissettiğini ortaya koyuyor. Buna göre, enflasyondaki en büyük paya gıda fiyatlarındaki artış sahip. Gıdayı konut ve ulaştırma izliyor.
İSMMMO’nun hesaplamasına göre, gıda ve konut için ayrılan pay TÜFE hesaplamasında düşük olduğundan enflasyon daha düşük, gelir dağılım verileri daha yüksek çıkıyor. Ulaştırma ise ağırlığı gelir dağılımında daha düşük olduğundan gelir dağılım verileriyle resmi TÜFE arasındaki uçurumun kapanmasını sağlıyor. En yüksek fiyat artışları bu üç kalemde olduğu için gelire göre sıralanan yüzde 20’lik nüfus dilimleri enflasyonu daha yüksek hissediyor.
Gelir dağılımının en dibinde bulunan yüzde 20’lik kesimin 12 kalem için yaptığı harcamaların bu kalemlerdeki yıllık enflasyona oranlanmasıyla gerçekleştirilen enflasyon endeksi aslında bu kesim için yıllık fiyat artışlarının yüzde 11.77 değil yüzde 13.84 olduğunu gösteriyor. En fakir kesim fiyat artışlarını resmi TÜFE’nin 2 puan daha üzerinde hissediyor.
Zenginin Enflasyonu da Yüksek
Genellikle resmi TÜFE’nin altında çıkan zenginlerin enflasyonu da 2007’de bir hayli şaşırtıcı sonuç verdi. Benzer yöntemle yapılan hesaplamaya göre nüfusun en zengin kesimi de enflasyonu yüzde 12.54 olarak hissetti. Bu hesaba göre, resmi enflasyon zenginin de maruz kaldığı enflasyonu 2007’de daha düşük ölçüyor.
En Çok Orta Direği Vuruyor
Enflasyonun ağırlığını en ağır hissedenler ise orta direk. Gelir dağılım verilerinden yapılan enflasyon hesabına göre fiyat artışlarını en fazla hisseden grup, nüfusun en fakir ikinci dilimi. Bu gruptakiler enflasyonu yüzde 11.77 değil yüzde 14.12 yaşıyor. Ortadaki yüzde 20’lik dilimde de enflasyon yüzde 13.71 hissediliyor. En zenginlerin bir altındaki yüzde 20’lik kesimde ise enflasyon yüzde 12.76 olarak hesaplanıyor. Böylece TÜİK’in resmi hesabına göre yüzde 11.77 olan yıllık enflasyon nüfusun her katmanında farklı ancak resmi rakamdan daha yüksek hissediliyor.
Neden Yüksek Çıkıyor?
Enflasyonun resmi verilerden yüksek olmasında, enflasyon hesabına esas olan 12 alt kalemin ağırlıklarının TÜFE ile gelir dağılım hesabında oldukça farklı olması yatıyor. Bu yıl enflasyonun nedeni; üç kalemin (gıda, kira ve ulaştırma) en fakirinden en zenginine kadar harcamalarda çok büyük payı olması. Yüzde 11.77’lik TÜFE’nin 8.95’i bu üç kalemdeki artıştan kaynaklanıyor. Bir başka deyişle Ağustos itibarıyla TÜFE’nin yüzde 76’sı gıda, konut ve ulaştırmadaki fiyat artışlarından geliyor. Oysa en fakir dilimde bu üç kalemin ağırlığı yüzde 86’ya çıkıyor.
Yapılan hesaplamaya göre en fakir yüzde 20’nin 13.84’lük enflasyonunun 11.90’ı bu üç kalem kaynaklı. Ulaştırma ayrı tutulup, gıda ve konut alındığında oran yüzde 11.31’e düşüyor. Oransal olarak da yüzde 81.7 oluyor. Böylece fakirin enflasyonunun 5’te 4’ünün gıda ve konut kaynaklı olduğu ortaya çıkıyor.
Yapılan hesap, en zenginlerin sadece bu üç kalemdeki enflasyonunun yüzde 9.9 olduğunu gösteriyor. Bir başka deyişle bu üç kalem zenginin yüzde 12.54’lük enflasyonunun yüzde 80’ini oluşturuyor. Sadece gıda ve konut ise zenginin enflasyonu içinde yüzde 67’lik paya sahip.
Gelir dağılım verilerinde konut ve gıda daha yüksek ağırlığa sahip olduğu için enflasyon daha yüksek etki ediyor. Ulaştırmada ise resmi TÜFE’deki ağırlığı daha yüksek olduğu için gelir dağılımında daha düşük etki yaptığı gözleniyor. Bu da enflasyonun neden gelir dağılım verilerinde daha yüksek çıktığını gösteriyor.