KOÇ Holding ve CNH ortaklığı ile 1954’ten bu yana faaliyet gösteren Türk Traktör’ün Ankara’daki üretim tesislerine ek olarak, 80 milyon dolar yatırımla Erenler İlçesi\'nde yapımı tamamlanan Türk Traktör Fabrikası\'na 2 bin işçi alınacağının açıklanması Sakaryalı işsiz gençlerin umudu olmuştu. İş başvurularının alındığı otele ilk gün yüzlerce genç akın edince izdiham yaşanmış ve başvurular durdurulmuştu.
Sakarya\'da yaşanan bu gelişme ulusal basında geniş yer bulurken, Milliyet Gazetesi yazarı Güngör Uras da, bugünkü yazısında o izdihamı kaleme aldı.
"İstanbul’da ev, Adapazarı’nda iş kuyruğu var" adlı yazısında Uras, o görüntüleri işte böyle yorumladı:
"Dün İstanbul’da Kiptaş’ın 76 - 96 bin TL’den satışa çıkarılan konutlarını satın almak için kuyruğa girenleri yazmıştım.
İstanbul’da insanlar ev kuyruğunda bekleşirken Adapazarı’nda daha uzun bir kuyruk vardı. Traktör fabrikasına girmek için başvuru yapmak isteyenlerin oluşturdukları kuyrukdakilerin sayısı 10 bini aşınca ortalık karıştı. Başvuru işlemleri durduruldu.
Türk Traktör’ün “Büyük Ölçekli Yatırım” olarak teşvik edilen 90 milyon TL’lik Sakarya yatırımına devlet, KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, kurumlar vergisi indirimi ve 3 yıl sürecek sigorta primi işveren hissesi desteği veriyor.
Yakında üretime geçecek tesiste, Ankara’daki ana tesise bağlı olarak traktör ve iş makineleri montajı yapılacak. Türk Traktör’ün 35 bin olan kapasitesi Adapazarı’nın montaj hattının desteği ile 50 bine yükselecek.
Uçağa niyet, traktöre kısmet
Ankara’da Gazi’de Atatürk tarafından kurulan uçak üretim ve bakım fabrikası 1955 yılında kapatıldı. Bu fabrikada, Amerikan yardımı ile Minneapolis - Moline firmasının traktörlerinin montajına başlandı. Minneapolis Moline’nin Türk ortakları MKE, TZDK, Ziraat Bankası, Tariş ve Çukobirlik idi.
1992 yılında traktör fabrikasındaki kamu hisselerinin tamamı Koç Topluluğu’na devredildi.
Koç Topluluğu 1998 yılında New Holland firmasıyla ortaklık yaptı. Şimdilerde Koç’un payı yüzde 37.5, New Holland’ın payı yüzde 37.5 ve yüzde 25 hisse de halka açık. Borsada işlem görüyor.
Türk Traktör motor ve aktarma organlarını ithal ederek New Holland ve Case markalarıyla 4 ana seride traktör üretiyor. 6 Farklı tip traktörü bütün olarak ithal ederek Türk pazarında satıyor.
Türk traktör pazarında payı yüzde 48.4 oranında.
Türk Traktör, traktör yanında değişik tarım ve iş makineleri de üretiyor ve ithal ediyor. İş makinelerinden yükleyiciler, ekskavatörler, tarım aletlerinden biçerdöver, ilaçlama ve ekim makineleri, balya makineleri Türk Traktör’ün uğraşı alanında.
At arabasından traktöre
Geliyoruz traktör konusundaki geçmiş yıllarda Adapazarı’nın başına gelenlere. Adapazarı’nda daha önceleri Türkiye’nin en büyük traktör fabrikası vardı.
Adapazarı’nda 1916 yılında kurulan ve at arabası imal eden tesis daha sonra “DemirTahta Fabrikası” olarak Kurtuluş Savaşı’nda orduya kağnı ve ulaşım araçları üretmişti. 1944 yılında Türkiye Zirai Donatım Kurumu Adapazarı Traktör Fabrikası ismini alan kurum; pulluk, tohum ekme makineleri gibi zirai aletleri ve traktör üretmeye başladı. 55 bin Ford marka traktör üretimini montaj ağırlıklı olarak gerçekleştirdi.
1978 yılından 1996 yılına kadar Steyr firması lisansı ile traktör üretti. Daha sonra Başak ismi altında yerli traktör üretimine başladı. Traktörlerde yüzde 65 yerlilik oranına ulaşıldı. 1998 yılında kapatıldı. Varlıkları Özelleştirme İdaresi’ne devredildi. Özelleştirmeden tesisleri alanlar başarılı olamadı. Aldıklarının bir bölümünü ve Başak markasını 2012 yılında 30 milyon TL’ye Sanko grubuna sattılar. Şimdilerde bu tesiste Sanko Grubu, iş makineleri ile Başak traktörlerini üretiyor."