Patates ve soğana TMO zammı
Nisanda markette fiyatı en fazla artan ürünler yüzde 45,51'lik artışla patates ve yüzde 31,18'lik artışla kuru soğan oldu. TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar, TMO'nun alım yapmasının fiyatları artırdığını, üretici fiyatı ile market fiyatı arasında büyük fark olduğunu söyledi.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, “Nisan ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkında yeşil soğan ve maydanoz 3,7 kat, kuru soğan 3,5 kat, ıspanak 3,4 kat, patates ve süt 3,3 kat fazlayla tüketiciye satılmaktadır” dedi.
Bayraktar, Nisan ayında markette 29, üreticide 11 üründe fiyat artışı, markette 11, üreticide 12 üründe fiyat düşüşü olduğunu ve 9 üründe ise fiyatların değişmediğini açıkladı.
TARLADA 1,73, MARKETTE 6,48 TL
Üretici ve tüketici arasındaki makasın bir türlü kapanmadığına işaret eden Bayraktar, Nisan ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla yeşil soğan, maydanoz, kuru soğan, ıspanak, patates, süt ve pırasada yaşandığını söyledi.
Bayraktar, “Üretici ve market arasındaki fiyat farkı yüzde 274,57'le yeşil soğanda gerçekleşti. Yeşil soğanı yüzde 274'le maydanoz, yüzde 253,97'yle kuru soğan, yüzde 244'le ıspanak, yüzde 232,88'le patates, yüzde 228,57'yle süt ve yüzde 221,52'yle pırasa takip etti” dedi.
Üretici ve tüketici fiyatları arasındaki farka dikkat çeken Bayraktar, “Bugün üreticide 1 lira 73 kuruş olan yeşil soğan markette 6 lira 48 kuruşa, 50 kuruş olan maydanoz 1 lira 87 kuruşa, 63 kuruş olan kuru soğan 2 lira 23 kuruşa, 1 lira 50 kuruş olan ıspanak markette 5 lira 16 kuruşa, 73 kuruş olan patates 2 lira 43 kuruşa, 2 lira 73 kuruş olan süt 8 lira 97 kuruşa, 1 lira 58 kuruş olan pırasa 5 lira 8 kuruştan satılmaktadır” diye konuştu.
EN ÇOK FİYAT ARTIŞI PATATES VE KURU SOĞANDA
Nisan ayında fiyatı en fazla artan ürünün markette ve üreticide patates ve kuru soğan olduğunu belirten Bayraktar, fiyatı en fazla düşen ürünün ise markette lahana, üreticide ise ıspanak olduğunu belirtti.
Nisan ayında markette en fazla fiyat artışının yüzde 45,51 ile patateste olduğunu açıklayan Bayraktar, “Patatesteki fiyat artışını yüzde 31,18 ile kuru soğan, yüzde 18,79 ile karnabahar, yüzde 17,8 ile kuru üzüm, yüzde 17,43 ile nohut, yüzde 16,7 ile kırmızı mercimek, yüzde 14,16 ile pırasa yüzde 12,23 ile Antep fıstığı, yüzde 12,15 ile kırmızı mercimek, yüzde 8,32 ile tavuk eti, yüzde 6,81 ile domates, yüzde 5,34 ile salatalık, yüzde 5,05 ile kuru kayısı yüzde 4,91 ile limon takip etti” dedi.
Markette en fazla fiyat düşüşünün ise yüzde 20,66 ile lahanada olduğunu söyleyen Bayraktar, şunları ifade etti:
“Lahanadaki fiyat düşüşünü yüzde 13,94 ile patlıcan, yüzde 11,48 ile yeşil soğan, yüzde 10,34 ile kuru incir, yüzde 4,57 ile sivri biber, yüzde 3,61 ile maydanoz, yüzde 2,20 ile yumurta takip etti.
ÜRETİCİDE EN FAZLA FİYAT DÜŞÜŞÜ ISPANAKTA
Nisan ayında üreticide maydanoz, elma, kuru fasulye, nohut, kırmızı ve yeşil mercimek, pirinç, kuru incir ve süt fiyatında bir değişim meydana gelmezken, fiyatı en fazla düşen ürünün yüzde 33,33 ile ıspanak olduğunu belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Ispanaktaki fiyat düşüşünü yüzde 30,80 ile yeşil soğan, yüzde 27,25 ile patlıcan, yüzde 15,96 ile pırasa, yüzde 11,85 ile sivri biber, yüzde 4,77 ile zeytinyağı, yüzde 4,17 ile fındık, yüzde 3,77 ile salatalık, yüzde 1,96 ile kabak ve yüzde 1,79 ile yumurta yüzde 1,25 ile havuç, yüzde 1,21 ile marul takip etti.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 82,50 ile patateste yaşandı. Patatesi ise sırasıyla şu ürünler takip etti: Yüzde 80 ile kuru soğan, yüzde 47,76 ile lahana, yüzde 29,75 ile karnabahar, yüzde 21,74 ile kayısı, yüzde 8,93 ile limon, yüzde 7,42 ile domates, yüzde 4,06 ile Antep fıstığı, yüzde 2,56 ile kuru üzüm, yüzde 0,76 ile dana karkas, yüzde 0,67 ile kuzu karkas.
TMO’NUN ALIM YAPMASI FİYATLARI ARTIRDI
Bayraktar, “Nisan ayında üreticide en fazla fiyat artışının görüldüğü patates ve kuru soğanda Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) alım yapması fiyatlarda artışa yol açmıştır” diyerek değerlendirmesini şöyle sürdürdü:
“Lahana ve karnabahar da sezon sonunun gelmiş olması da fiyat artışında etkili olmuştur. Kuru kayısıda meydana gelen don, kuru üzümde ise dolar kurundaki yükselme ile ihracatta yaşanan artışlar fiyatı yükseltmiştir. Antep fıstığında görülen artış, ürün arzında meydana gelen azalıştan dolayı olmuştur. Domateste geçiş dönemi olması, arzın seralardan sağlanması, ihracatın devam etmesi fiyatta artışa yol açmıştır.
Fiyatı en fazla düşen ürün ıspanaktır. Ispanaktaki fiyat düşüşünü sırasıyla yeşil soğan, patlıcan, pırasa, sivri biber, zeytinyağı, fındık ve salatalık takip etmiştir. TMO'nun 30 Nisan itibariyle fındık alımını sonlandıracak olması piyasada fiyatların gerilemesine neden olmuştur. Zeytinyağı fiyatlarında meydana gelen düşüş ise dökme zeytinyağı ihracatına getirilen kısıtlamadan kaynaklanmaktadır. Sivri biber, yeşil soğan, ıspanak, pırasa ve patlıcanda artan hava sıcaklıklarıyla birlikte hasat edilen ürün miktarındaki artış ve pandeminin etkisi fiyat düşüşüne yol açmıştır.”
ÜRETİCİLERİN SORUNLARI VE BEKLENTİLERİ
Üretim sezonunun başından bu yana ve son bir yılda, girdi fiyat artışlarının bazı tarımsal ürünlerin fiyatlarını yükselttiğini belirten Bayraktar, “Başta gübre olmak üzere, yem, elektrik, tarımsal ilaç fiyatları ve sulama ücretleri son bir yılda oldukça artmıştır. Nitekim üre gübresi fiyatları son bir yılda yüzde 94 artarken, DAP gübresi fiyatı aynı dönemde yüzde 95,8 arttı. Besi yeminde son bir yılda yüzde 34,5 artış olurken, süt yemindeki artış yüzde 40,4'u buldu” dedi.
“Girdi fiyatlarının yüksekliğinden dolayı üretici yeterince girdi kullanamayacağı için verim düşecek üretim azalacak, maliyetler artacaktır” diyen Bayraktar sözlerini şöyle sürdürdü:
“Üretici maliyetlerini düşürmeden insanımızın ucuz gıdaya ulaşması mümkün değildir. Gübre, elektrik, sulama ve ilaç gibi girdilerde indirime gidilmelidir. Bu yıl pandemi nedeniyle talepte yaşanan daralma sonucu patates ve kuru soğan fiyatlarında sert düşüşler yaşanmıştır.”
Üretimde istikrar için sözleşmeli üretim yaygınlaştırılmalı, ürün ihtisas havzaları ve piyasa düzenleyici kuruluşlar oluşturularak fiyatlarda istikrar sağlanmalı, üretim doğru yerde, doğru zamanda ve doğru miktarlarda ekonomik olarak iç ve dış talebe göre planlanmalıdır. Üretici örgütlenmesine önem verilmeli, üretim maliyetleri düşürülmeli, tarımsal ürünler üreticiden tüketiciye örgütlü bir yapı ile ulaştırılmalı, pazarlama sorunlarına çözüm getirilmesi için tüm ilgili kurum ve kuruluşlar iş birliği içinde çalışmalıdır.
Pandemiye rağmen zor şartlar altında üretime devam eden üreticilerimizin halkın beslenmesi yanında ekonomimize katkısını sürdürebilmesi için var olan sorunları acil olarak çözülmelidir.
Rusya'nın domatese uyguladığı ve dolmak üzere olan kota nedeniyle halen örtü altında üretim yapan çiftçilerimizin zor durumda kalabileceğini bildiren Bayraktar, “Bu nedenle ihracatın devam etmesi üretici için çok önemlidir. Bunun için domatese uygulanan kotanın bir an önce artırılması ve hatta kaldırılması yönünde çalışmalar yapılmalıdır. Rusya'nın sera üretimini artırması nedeniyle yeni pazarların bulunması kaçınılmaz hale gelmiştir. Konuyla ilgili talebimizi Ticaret Bakanlığına ilettik” dedi.
SALGINDA GIDAYA ERİŞİM ZORLUĞU
“Salgın hastalıkla mücadele ettiğimiz bu dönemde marketlerde fiyat artışı olan ürün sayısının yüksek olduğu dikkate alındığında, tüketicilerimizin makul fiyatlardan ürün temin edebilmesi için market fiyatlarının yakından takip edilmesi, denetimlerin artırılması ve piyasa düzeninin sağlanması gerekmektedir” diyen Bayraktar, tüm kesimlerin sorumlu davranarak piyasaları bozanlara fırsat vermemeleri gerektiğini ve gıdaya uygun fiyatla erişimin kolaylaştırılmasını vurguladı.
Bayraktar, “Salgın hastalık döneminde gıdaya erişimin ne kadar zor ve önemli olduğu bir kez daha görülmüştür. Çiftçilerimiz istikrarlı gelir elde ederek ürünlerini değer fiyattan satabilmeli, tüketicilerimiz de makul fiyatlardan ürün temin edebilmelidir” dedi.
RAMAZANDA FİYATLAR ARTTI
Bayraktar, Ramazan ortasını kapsayan 6-26 Nisan tarihleri arasında markette 27, üreticide 13 üründe fiyat artışı; markette 12, üreticide 7 üründe fiyat düşüşü olduğunu; markette 1, üreticide 12 üründe fiyatın değişmediğini bildirdi.
Bayraktar, Ramazan ortasında fiyatı en fazla artan ürünün market ve üreticide patates; fiyatı en fazla düşen ürünün ise markette lahana ve üreticide yeşil soğan olduğunu belirtti.
Ramazan ortasında markette sadece toz şeker fiyatında bir değişim meydana gelmezken, markette fiyat düşüşünün en fazla yüzde 20,49 ile lahanada görüldüğünü bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 38,86 ile patateste yaşandı. Patatesteki fiyat artışını yüzde 25,99 ile kuru soğan, yüzde 13,13 ile kırmızı mercimek, yüzde 12,15 ile yeşil mercimek ve yüzde 10,42 ile nohut takip etti.
En fazla fiyat düşüşü yüzde 20,37 ile lahanada yaşandı, Lahanadaki fiyat düşüşünü 15,20 ile kuru incir, yüzde 11,48 ile yeşil soğan, yüzde 10,54 ile patlıcan izledi.”