Sakarya Üniversitesi ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından ortaklaşa organize edilen “Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finans Sistemi Çalıştayı”, SAÜ Kültür ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirildi.
Yaklaşık seksen katılımcı ile 20 Mayıs’ta yapılan çalıştayda sektör, katılım bankaları, ilahiyat, finans ve ekonomi alanından akademisyenler ile ilgili kamu kurumlarından tebliğci ve müzakereciler yer aldı. Katılımcılar çalıştayda ayrıca “elbirliği sistemi” denilen aracılığın hem şer’i hem de finans boyutlarını ele aldı. Sistemin İslami prensiplere uyumluluğunun, yaygınlaştırılmasının ve sürdürülebilirliğinin sağlanmasının müzakere edildiği çalıştay sonunda bir de sonuç bildirgesi açıklandı.
Katılımcılar tarafından oluşturulan sonuç bildirgesi ise şu şekilde:
“Elbirliği Sistemi” olarak bilinen finansman sistemi esas itibariyle çoğunlukla konut, otomobil gibi ihtiyaçların giderilmesi amacına hizmet etmek üzere ortaya çıkmıştır.
Tasarruf sahiplerini bir tür organizasyonla konut ve otomobil sahibi yapmaya yönelik olarak kurgulanan sistem bir finansman yöntemidir ve “Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finansman Sistemi (TDFFS)” olarak adlandırılabilir.
TDFFS’nin tasarruf sahiplerinin ve organizatör kuruluşların hak ve menfaatlerini koruyan bir sistem olarak kurgulanması gerekir. Bunun yanında ve aynı derecede öneme sahip diğer bir husus TDFFS’nin faizsizlik prensibine uyumluluğudur. Mevcut haliyle sistemin küçük tasarruf sahiplerinin ihtiyaçlarına bir ölçüde cevap verdiği görülmektedir.
Ancak üçüncü maddede belirtilen unsurlar bakımından sistemin gözden geçirilmesi ve gerekirse revize edilmesi de bir ihtiyaçtır. Böylece sistemin paydaşlarının üstlendikleri riskler ve kazanımları bakımından şeffaflığın sağlanması mümkün olabilecektir. Öne çıkan iki sorun alanı sistemin üzerine bina edildiği akit türleri ve fazla fonların kullanımı meselesidir. Katılımcı-organizatör kuruluş, aynı ve farklı gruplarda yer alan katılımcılar arasındaki ilişkilerin hukuki mahiyeti açıkça tanımlanmalıdır.
TDFFS’nin yaygınlaştırılması faizsiz finansman piyasasına yeni bir aracın tanıtılması açısından önem taşımaktadır.
TDFFS ile İlgili Bazı Öneriler:
Sistem faizden uzak durmak isteyenlere yöneliktir. Faizsiz finans ilkeleri açısından mahzurlu bulunan hususların revize edilerek uygulamanın geliştirilmesi gerekmektedir.
Şu anki sistemin borç (karz), emanet veya ortaklık akdine mi dayalı olduğu konusunda net bir tanımlama yapılamamaktadır.
Fazla fonların nasıl değerlendirileceği konusu netleştirilmelidir.
Teslimat dönem farklılıklarından doğacak mahzurları giderecek bir sistem üzerinde çalışılmalıdır.
Mevcut uygulamanın iyileştirilmesinde taraflar arasındaki akit ilişkisinin bir tür “Eksilen (Azalan) Müşareke/Ortaklık Modeli” şeklinde tasarlanması önerilir.
TDFFS için önerilen modelin işleyebilmesi için vergi, harç, tapu, ipotek-rehin vb. konularda haksız rekabeti önleyici yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
Tasarrufu özendirici teşvik ve güvencelerin TDFFS’yi de kapsayacak şekilde düzenlenmesi mümkündür.