Yok olmaya yüz tutan el sanatlarından yorgancılığın son temsilcilerinden 73 yaşındaki Hasan Kar, fabrika üretimi nedeniyle azalan talebe rağmen el işçiliğiyle üretime devam ediyor.
Sakarya'da 14 yaşındayken dayısından öğrenerek başladığı yorgancılığa 59 yıldır devam eden Kar, teknolojiye direniyor. Fabrikasyon üretimin yaygınlaşmasına rağmen, kendi hazırladığı motiflerle el işçiliğiyle üretim yapan Kar, geleneksel Osmanlı el sanatlarının gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlıyor.
Hasan Kar kimdir?
1943 yılında Trabzon ilinin Maçka ilçesinde doğdu. 1957 yılında yorgan sanatına Sakarya'da başladı. 1960 yılında İstanbul'daki dayısının yanında kalfa olarak çalıştı. 2 yıl sonra dayısının vefatı üzerine işyerini ağır bir yük alarak yürütmeye başladı. Nüfusunda 1946 doğumlu olarak görünen Hasan Kar, 1966 yılında askere gitmesi ile iş yerini terk etti. Asker dönüşü tekrar Adapazarı'ndaki dayısının yanına gelen Kar, burada 3 yıl kalfa olarak çalıştı. Bu arada yorgan modelleri üzerinde çalışma yaptı. Bu modelleri kartpostal olarak yurdun çeşitli yörelerine meslektaşlarına PTT aracılığıyla ödemeli olarak gönderdi. Bu çalışma uzun süre devam edince 1973'de kendine özel iş yerini Sakarya'da açtı. Yorgan modelleri üzerine kendini maddi ve manevi zorlayan Kar, 1. yorgan modelleri kataloğunu bastırarak yayınladı. 1 yıl sonra 2. ilaveli baskı olarak 2. kataloğunu yayınladı. Bu kitabı Kültür Bakanlığı tescil etti. Folklor Araştırma ve Daire Başkanlığı'nda da kayda geçen bu kitabın ardından diğer kitapları da yorgancılık ve sanat dalında 3 adet tescil aldı.
"Çırak yetişmiyor"
Yorgancılık mesleği hakkında SakaryaRehberim.com'a açıklamalarda bulunan Hasan Kar, "Bu meslekte artık yeni ustalar yetişmiyor. Çırak bulmakta güçlük çekiyoruz. Gençler bu mesleğe ilgi göstermiyor. Bu mesleğin kıymeti bilinmiyor. Eli sanata yatkın olan gençler hem eğitimlerini sürdürüp hem de bu mesleği kısa sürede öğrenebilirler. Sahip çıkıldığı taktirde bu mesleğin geleceği var. Bu sanat bizim kültürümüzün bir parçası. Tarihi bir miras. Eğer teşvik edilirse önü açık bir meslek" dedi.
Hasan Kar tarihe geçti
Ortaya koyduğu eserler sebebiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü tarafından, 'Halk Kültürü Belgi ve Belge Merkezi'ne kaydı yapılan Kar, yorgancılık alanında somut olmayan kültürel mirasın taşıyıcısı kabul edildi. Bakanlık tarafından Kar'a, 'Sanatçı Tanıtım Kartı' da verildi. İlerlemiş yaşına rağmen iğne ve iplik kullanarak muhteşem güzellikte desenlerin yer aldığı geleneksel Osmanlı el işi yorgan modelleri ortaya çıkaran Hasan Kar, Osmanlı desenleri, tarihî motifler, doğadan manzara ve çeşitli hayvan figürleri kullanarak yorganlara desen veriyor. Tasarladığı 150 yorgan örneğini fotoğraflayarak gelecek nesillere taşınması için 3 kitapta toplayan Kar'ın çalışması, Sakarya İl Kültür Müdürlüğü'nün aracılığıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın da dikkatini çekti. Bakanlığın Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü tarafından, 'Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcılarının Tespit ve Kayıt İşlemleri Hakkında Yönerge' uyarınca, Değerlendirme Kurulu'nun kararıyla, Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi'ne kaydı yapılan Kar'ın adı, Ahmet Faik Abasıyanık Kültür Merkezi dersliklerinden birine de verilmişti. 11 yaşında çırak olarak başladığı geleneksel el işi yorgancılığı 63 yıldır sürdürdüğünü belirten Hasan Kar, bakanlığına geleneksel yorgancılığa verdiği önem sebebiyle teşekkür etti. Kar, "Geçtiğimiz günlerde yaptığım hizmetlerden dolayı Kültür Bakanlığı tarafından "Sanatçı Tanıtım Kartı" verildi. Fakat 73 yaşında anca teşekkür verebildiler bana. Ben isterdim ki 50-60 yaşlarımda olsun. Veya kitabımı ilk çıkardığım zamanlarda olsun. Pek ilgilenen olmadı. İşte bu kültür hizmetleri sanatkarları nedense yaşlanınca, ölünce araştırıyorlar" dedi.